Als de kippen kakelen, opent Desiree haar ogen

De ogen van hun dochter zijn dicht. Ze lijkt mijlenver weg. Desirée heeft ‘een wisselend bewustzijn’, ze reageert nauwelijks op haar omgeving. Maar ze is niet helemáál weg.

Soms begint ze ineens volop te babbelen. Dat is wel vrij bijzonder hoor, zegt begeleider Henriëtte van der Marel. ,,Heel gezellig en leuk is ze dan.’’ En vol grapjes, glundert haar moeder. Weer een beetje zoals ze ooit was. Want Desirée is niet zo geboren. Ze heeft niet-aangeboren hersenletsel (NAH), dat bijvoorbeeld kan ontstaan door een ongeluk. Hoe het bij haar gekomen is kan de begeleider in verband met de privacy niet zeggen. Maar vandaag geen geklets. Desirée verkeert in een soort slaaptoestand. Contact maken lijkt onmogelijk. Voor naasten is dat het allermoeilijkste, je dierbare niet meer kunnen bereiken.

Wakker

Voor deze patiënten zet WZH Nieuw Berkendael, landelijk expertisecentrum voor mensen met NAH, niet-aangeboren hersenletsel, sinds kort de CRDL (van ‘cradle’, Engels voor ‘wieg’) in, een houten instrument om tóch contact te kunnen maken. Het ovaalvormige instrument staat voor Desirée op tafel. Van der Marel legt de handen van de vrouw erop. Vervolgens strijkt ze met haar eigen hand over de arm van Desirée. En ‘loopt’ ze met haar vingertoppen over de rug van Desirée’s hand. Daardoor gaat het apparaat - dat boordevol sensoren zit - geluidjes maken. Het instrument vertaalt aanraking tussen mensen in geluid. Fluitende vogels bij het ‘gekriebel’ op de handpalm, mauwende poezen bij het strijken over de arm. Desirée’s moeder staat aan de andere kant en raakt de schouder van haar dochter aan. Kippen kakelen. Desirée opent haar ogen. Ze kijkt haar moeder aan. Even is ze wakker.

Van der Marel: ,,Wat er hier gebeurt, dat is al meer dan we normaal zien.’’ Dat komt ook door een trucje van haar moeder. Die weet dat Desirée dol is op Milky Way repen. Kijk eens wat ik heb, zegt ze. Haar dochter wordt wakker en hapt toe. Maar de reacties komen niet alleen door de chocola, weet Van der Marel. ,,Het is een combinatie met het instrument.’’

Zee

Ook oud-brandweerman Ronnie Joosse (39) komt vandaag langs voor een sessie met de CRDL. Hij zit in een rolstoel, maar is wel bij bewustzijn, praat volop en geniet van de ruisende zee, die uit het instrument klinkt. ,,Heerlijk. Nog een pot bier erbij, dat zou perfect zijn. Ik kom uit Zeeland, heb altijd aan zee gewoond.’’

"Nog een pot bier erbij, dat zou perfect zijn. Ik kom uit Zeeland, heb altijd aan zee gewoond.’’

Twee jonge ontwerpers bedachten de CRDL toen zij een onderzoeksstage liepen in een zorgcentrum. Ze ontdekten dat mensen door dementie in een sociaal isolement raakten. Want als je niet meer met je vader of moeder kunt praten, wat dan?

WZH Nieuw Berkendael, waar mensen met niet-aangeboren hersenletsel uit heel Nederland wonen, is de eerste die het object inzet bij deze groep. Het ‘complementaire zorgteam’, dat bijvoorbeeld ook klankschalen, geuren en massage inzet voor het ‘welbevinden’ is enthousiast over het apparaat. ,,We zien al hele leuke dingen gebeuren.’’

Bekijk de video en het artikel op de website van AD Den Haag. 

Foto's door: © Frank Jansen